Alexander Isak, Viktor Gyokeres, Hugo Ekitike & Kỷ nguyên mới của những số 9

Khi trung phong cổ điển bị xem là lỗi thời

Chỉ mới một thập kỷ trước, các tiền đạo cắm tưởng chừng như sẽ bị xóa sổ hoàn toàn. Tây Ban Nha vô địch EURO 2012 khi dùng Cesc Fabregas đá "số 9 ảo", còn Đức cũng không mấy mặn mà với vai trò tiền đạo cắm tại World Cup 2014. 

Họ sử dụng Thomas Muller như một “số 9 ảo” cho đến tứ kết, trước khi HLV Joachim Low trở lại với phương án cổ điển là dùng Miroslav Klose. Việc Klose khi đó đã 36 tuổi dường như chỉ càng khẳng định rằng trung phong đích thực là một "giống loài đang tuyệt chủng". Vậy mà mùa hè này, thị trường chuyển nhượng lại xoay quanh một vòng xoay các tiền đạo.

Tất nhiên, tiền đạo cắm chưa từng biến mất hoàn toàn. Bốn cầu thủ ghi nhiều bàn nhất tại Premier League mùa 2014/15 gồm Sergio Aguero, Harry Kane, Diego Costa và Charlie Austin đều là những "số 9" điển hình.

Tại Serie A, Mauro Icardi và Luca Toni dẫn đầu danh sách phá lưới, còn ở La Liga, Cristiano Ronaldo, sau khi hoàn toàn chuyển mình thành một trung phong, là Vua phá lưới. Tuy nhiên, việc Lionel Messi, Antoine Griezmann và Neymar xếp ngay sau CR7 cho thấy sự đa dạng về nguồn bàn thắng tại Tây Ban Nha.

Thời điểm đó, người ta cho rằng thứ bóng đá tiên tiến nhất phải có một trung phong không chỉ biết ghi bàn, mà còn biết di chuyển thông minh, liên kết lối chơi. Sự trỗi dậy của các cầu thủ chạy cánh biết ghi bàn, như Messi ở Barca, Arjen Robben ở Bayern hay Eden Hazard tại Chelsea, đã được kế thừa bởi Mohamed Salah, Kylian Mbappe và Raphinha, cho thấy bàn thắng có thể đến từ nhiều hướng.

Pep thay đổi và Arteta tiếp bước

Tuy vậy, vị trí trung phong đang dần lấy lại vị thế ở thời điểm hiện tại. Pep Guardiola, HLV vốn bị coi là “dị ứng” với trung phong cổ điển và chưa từng thực sự hài lòng với Aguero, có lẽ là người mở đầu cho sự thay đổi khi Man City ký hợp đồng với Erling Haaland. 

Chân sút người Na Uy đã buộc Guardiola phải điều chỉnh cách chơi. Anh không tham gia luân chuyển bóng như các đồng đội khác, không lùi về tuyến giữa hay dạt biên mà thường chỉ chực chờ nơi tuyến đầu. Cách chơi này giúp Man City giành cú ăn ba lịch sử mùa 2022/23. Nhưng theo chiều hướng tiêu cực, đó có thể là một phần nguyên nhân khiến họ sa sút ở mùa 2024/25, khi Haaland chấn thương và sa sút phong độ.

Cùng thời điểm, Arsenal thường bị chỉ trích vì thiếu một trung phong đích thực và chính điều đó khiến họ có tới 3 lần liên tiếp về nhì. Pháo thủ cần chơi thật hay để giành chiến thắng, vì không có ai đủ sắc bén để tận dụng nửa cơ hội trong một trận đấu khó khăn.

Alexander Isak dường như là lựa chọn hoàn hảo cho Arsenal, nhưng mức giá trên 120 triệu bảng là quá sức đối với họ. Thay vào đó, Pháo thủ chọn Viktor Gyokeres, một canh bạc. Dù đã 27 tuổi, anh chỉ thực sự bùng nổ trong 4 mùa gần nhất: 2 với Coventry ở Championship và 2 với Sporting tại Bồ Đào Nha. 

Nếu Gyokeres khắc phục được điểm yếu là xử lý chậm trong khu vực đông người, thì rõ ràng đây là mẫu tiền đạo Arsenal cần để nâng cấp hàng công, và tiến một bước nữa trong hành trình "hóa rồng" cùng Mikel Arteta. Nhưng nếu Gyokeres chật vật trong việc hòa nhập, Arsenal sẽ lại phải trông chờ vào những người không phải "số 9" đích thực như Kai Havertz hay Gabriel Jesus (trong trường hợp anh được giữ lại).

Isak & Ekitike, những món hàng hot

Dù Arsenal bỏ qua nhưng Isak vẫn là món hàng quá hot trên TTCN. Anh là mẫu tiền đạo cao lớn, nhanh nhẹn, di chuyển thông minh và đã chứng tỏ khả năng ghi bàn đều đặn ở Premier League trong hai mùa gần đây. 

Dễ hiểu vì sao Newcastle muốn giữ anh, và cũng dễ hiểu vì sao anh cảm thấy không được coi trọng khi chỉ nhận 120.000 bảng/tuần (tức khoảng 6,2 triệu bảng/năm). Hợp đồng còn 3 năm, nên nếu không lo anh “bất mãn”, Newcastle chẳng việc gì phải bán. Họ có thể đòi hơn 140 triệu bảng, đủ để mua một cái tên chất lượng như Benjamin Sesko từ RB Leipzig.

Tuy nhiên, điều khó hiểu là Isak chỉ công khai việc muốn ra đi sau khi Liverpool đã mua Hugo Ekitike, người có phong cách giống anh nhưng vẫn chưa hoàn thiện khi mới chỉ 23 tuổi. Chelsea có thể cũng đã cân nhắc Isak nếu họ chưa chiêu mộ hai trung phong là Joao Pedro và Liam Delap. 

Liverpool có thể bán Darwin Nunez hoặc Luis Diaz để đủ tài chính mua thêm Isak. Việc ký hợp đồng với hai trung phong cắm sẽ là bước ngoặt với Liverpool. Trong nhiều năm, vai trò của trung phong tại Liverpool chủ yếu là dọn đường cho Salah. Nhưng bây giờ đang có một sự thay đổi lớn khi Liverpool chuẩn bị cho thời kỳ hậu Salah, người hiện đã 33 tuổi.

Song, Isak không phải kiểu trung phong cổ điển. Alan Shearer có lẽ là “hình mẫu cuối cùng” của kiểu tiền đạo này ở đẳng cấp cao tại Anh. Từ thời Marco van Basten, qua Andriy Shevchenko và Thierry Henry, các trung phong đã trở thành hình mẫu toàn diện hơn khi họ kết hợp giữa khả năng tì đè, chạy chỗ và đánh hơi bàn thắng. 

Isak và Joao Pedro sở hữu bộ kỹ năng toàn diện tương tự như những người nói trên. Ekitike và Sesko thì đang trong quá trình hoàn thiện để đạt tới đẳng cấp đó. 

Có thể nói các trung phong cắm, với hình hài mới mẻ và đa năng hơn, lại một lần nữa trở thành xu thế của bóng đá thế giới và báo hiệu kỷ nguyên mới cho vị trí từng bị coi là... lỗi thời. Và khi các đội bóng lớn sẵn sàng trả hơn 70 triệu bảng cho một trung phong, đó không còn là trào lưu nhất thời mà là sự thay đổi chiến lược.

Trong kỷ nguyên mà bóng đá không còn chỗ cho “sự thuần túy”, trung phong cũng phải thích nghi để tồn tại. Nhưng thay vì biến mất, họ đang trở lại một cách mạnh mẽ, đa năng, hiện đại và... khó đoán hơn bao giờ hết.