Bức vẽ nguệch ngoạc của Picasso
Sự đơn giản này nhất quán với phong cách của những bức tranh Picasso vẽ về bóng đá trong thời gian này. Bức đầu tiên được ông vẽ xong vào ngày 3/5/1961, dưới dạng in thạch bản, chỉ là ba hình người nguệch ngoạc ước lệ, với các chấm tượng trưng cho mắt và miệng, tranh nhau quả bóng nhìn như quả… trứng rán. Các đốm xanh tượng trưng cho bãi cỏ.
Một tháng sau (3/6/1961), Picasso vẽ một trận bóng khác, cũng dạng in thạch bản, “phức tạp” hơn một chút. Số cầu thủ trong bức tranh lên đến bảy người. Quả bóng đơn thuần là hình tròn được tô màu vàng, còn cỏ xanh chỉ là vài nét xanh lia lịa. Cũng như bức trước, ai cũng có thể nhầm đây là tranh trẻ con vẽ, hoặc nếu là người lớn, thì chỉ là vài nét nguệch ngoạc cẩu thả.
Câu trả lời cho kiểu vẽ nguệch ngoạc trong những năm tháng cuối sự nghiệp này có lẽ nằm trên một góc tường trang trọng của Bảo tàng nghệ thuật Virginia: “Tôi chỉ mất bốn năm để vẽ được như Raphael (một danh họa vĩ đại thời Phục Hưng), nhưng mất cả đời để vẽ như một đứa trẻ” - Trích một câu nói nổi tiếng của chính Picasso.
Có thể hiểu rằng Picasso đã nhìn bóng đá đúng như một đứa trẻ vào thời điểm ấy. Ông từng mô tả lại rất nghiêm túc quá trình đơn giản hóa nét vẽ của mình, đạt được thông qua việc “tự quên bản thân”, trong một cuộc chiến suốt đời chống lại những ảnh hưởng xã hội lên phong cách cá nhân. Những bức vẽ đá bóng nguệch ngoạc không hề là một chuyện đùa. Thậm chí đó còn là thành tựu.
Rạng sáng qua, nếu có mặt trên sân để chứng kiến các hậu duệ chơi một trận bế tắc với đôi chân nặng như chì trước Thụy Điển, Picasso hẳn phải rất thất vọng, không phải vì kết quả. Các cầu thủ Tây Ban Nha, vốn là những bậc thầy kỹ thuật, đã không thể nhìn bóng đá một cách đơn giản, và chơi như họ mong muốn. Sức ép từ nhiều phía khiến họ đánh mất phong cách thường thấy.
Sự thất vọng ấy thể hiện rất rõ qua pha bỏ lỡ tiêu biểu của Alvaro Morata, một tình huống dễ dàng, nhưng gánh nặng tâm lý quá lớn khiến anh đá chệch cột ở cự ly rất gần. Vào thời điểm ấy, chân sút của Atletico Madrid có lẽ đã nghĩ quá nhiều, về cái tiếng “chân gỗ” của anh, và về những tiếng la ó, huýt sáo từ khán đài.
Tìm lại cảm giác “chơi”
Nếu đây chỉ đơn giản là một cuộc chơi, đó chắc chắn sẽ là bàn thắng. Không biết các cầu thủ Tây Ban Nha đã quên chưa, rằng mới nửa năm trước thôi, họ mới đánh bại một đội tuyển hàng đầu châu Âu là Đức với tỉ số 6-0 ở UEFA Nations League. Người mở tỉ số hôm đó chính là Alvaro Morata, với tình huống đánh đầu rất khó từ góc hẹp.
HLV Luis Enrique thực sự đã tạo ra một lối chơi gắn kết và nhuần nhuyễn cho “Cuồng phong đỏ”. Nhưng đó cũng là lần hiếm hoi chúng ta thấy các cầu thủ Tây Ban Nha tạo ra cảm giác họ đang “chơi” bóng, thay vì nhìn nó như một gánh nặng.
Sau trận hòa Thụy Điển, những tờ báo lớn nhất Tây Ban Nha bắt đầu mở máy, như thường lệ. Marca nhắc lại cơn khủng hoảng số 9 của Tây Ban Nha, với sự lóng ngóng của Morata. Tờ AS thở dài “kiểm soát bóng chẳng để làm gì cả, Tây Ban Nha”.
Dư luận và xã hội vẫn làm việc họ phải làm thường xuyên: cố gắng tác động đến màn trình diễn của các cầu thủ. Đấy là sự khắc nghiệt vốn có của cái gọi là “bóng đá chuyên nghiệp”, và nó có thể chôn vùi những người giàu kinh nghiệm, thậm chí là những người giỏi nhất. Rạng sáng qua, những cầu thủ dạn dày như Morata hay Thiago Alcantara đã bị cạn kiệt tinh thần, vì chính những kinh nghiệm của họ.
Những bức tranh bóng đá nguệch ngoạc của Picasso, khi ông đã ở đỉnh cao danh vọng, là một gợi ý. Đấy là kết quả của một trò chơi suốt đời chống lại những ảnh hưởng từ ngoại cảnh lên cá nhân. Trong một cuộc chơi thực sự, những gánh nặng của việc đạt kết quả và bảo vệ quá khứ như thế sẽ được đặt qua một bên. Và Tây Ban Nha có thể sẽ lại là Tây Ban Nha.
“Bóng đá đã lay động Picasso”
Có nhiều bức tranh đơn giản trong giai đoạn cuối sự nghiệp, nhưng khó có thể nói rằng Picasso đã cẩu thả khi vẽ về bóng đá. Mike O’Mahony, một sử gia nghệ thuật, cho biết: “Niềm đam mê chính của Picasso là quyền Anh và đấu bò tót, nhưng ông ấy lại bị bóng đá lay động. Sự quan tâm của ông ấy với bóng đá được thúc đẩy trực tiếp bởi mối liên kết mạnh mẽ với Barcelona, nơi ông ấy trải qua những năm tháng ấp ủ, trước khi chuyển tới Paris”.
